For Friends & Colleagues Auteur: Mark Dvoretsky Recensie: Gerard Rill

Geen zorgen, ook al ben je geen vriend of collega, ook gewone mensen kunnen veel plezier beleven aan dit boek! Dvoretsky deed in 1975 (! – zie Böhm) zijn intrede in mijn schaakwereld. Hij speelde mee in de B-groep van het Hoogovens schaaktoernooi en won met overmacht voor Schmidt, Ciocaltea, Enklaar en ... Böhm. Toch stopte toen ook ongeveer zijn actieve schaakcarriere en werd hij schaaktrainer. Alle (latere) groten der aarde zijn op enig moment getraind door Dvoretksy. Hij had de reputatie elke 2200 speler tot grootmeesterniveau te kunnen brengen. Zijn leerboeken die bij Olms zijn uitgebracht behoren tot het beste wat er ooit is verschenen op dat gebied. Verplichte kost voor elke serieuze schaker. For Friends & Colleagues is een heel ander boek. Het is wat mij betreft een autobiografie van iemand die de binnenkant van het topschaak heeft gekend en gevormd. Je vindt er geen verhalen over zijn familie, vrouw en kinderen, je leert niet zijn favoriete boeken en films kennen, maar hij geeft je wel een prachtige inkijk in het (niet alleen russische) schaakleven en spaart weinigen daarbij. Zijn verhalen hebben niet de literaire kwailiteit en persoonlijke touch van Sosonko. Toch levert de combinatie van bijzondere anekdotes en bijzondere partijen van zichzelf en anderen die hij gecoacht heeft een ontzettend leuk boek op. Erg grappig vond ik zijn verslag van zijn eerste deelname aan het Hoogovens schaaktoernooi in 1976. Wij westerlingen denken vaak dat de arme russische schakers wel erg overdonderd moeten zijn geweest door de luxe in het westen. Nou, Dvoretsky schrijft over accommodatie voor de spelers in Wijk aan Zee: "The living conditions there were very bad; the rooms were small and cold, with no amenities (voorzieningen)." Alleen de topspelers werden in die tijd elders gehuisvest. Overigens weigerde Tal (Dvoretsky’s medereiziger) de luxe huisvesting omdat hij vooral onder de schakers wilde blijven. Tal is één van de weinige Russische topspelers die er goed af komt bij Dvoretsky. Schaaktechnisch interessant (en “en passant” ook erg ontroerend) is de coaching en training van zijn pupillen Dolmatov en Yusupov. Vooral het verslag van de laatste in zijn match met Timman is een eye-opener. Haarscherp wordt gebruik gemaakt van de door Dvoretsky geconstateerde zwakte van Timman: Timman heeft een actieve aanvallende stijl, maar hij onderschat de gevaren voor zijn eigen positie. Yusupov trok (tegen zijn gewoonte) fel van leer en Timman werd op een voor zijn fans (waaronder ik) schokkende manier verslagen. Tegen het eind van het boek wordt Dvoretsky's toon wat somberder. Hij hekelt het feit dat hij niet door de russische schaakfederatie wordt gevraagd om spelers te couchen. Dan volgt een opsomming van alle spelers die hij in meer of mindere mate heeft getraind en vraagt zich dan af: mijn leven als schaakcoach moet toch enige betekenis hebben gehad? Ja, een coach bestaat bij de gratie van de successen van zijn leerlingen!
Het boek staat vol met verhalen en partijen die elke schaakspeler moeten aanspreken. Ik kan niet anders dan ook deze in veel opzichten nieuwe Dvoretsky van harte aanbevelen.